Aυτισμός: Μπορεί να θεραπευθεί;

• O αυτισμός τελικά δεν έχει πολύ ή λίγο. Υπάρχει σαφώς το γονίδιο που κληρονομείται από γενιά σε γενιά, αλλά ο τρόπος που αυτό εκδηλώνεται οφείλεται αποκλειστικά σε εξωτερικούς παράγοντες. Έτσι βλέπεις αυτιστικούς που έχουν καταφέρει να εκμεταλλευτούν στο έπακρο όλα τα θετικά που τους δίνει ο αυτιστικός τρόπος σκέψης τους (αναλυτικότητα, μεγάλη επιμονή στη διερεύνηση, πολύ καλή δόμηση της πληροφορίας μέσα στον εγκέφαλο) και διαπρέπουν σε θέσεις κλειδιά παγκοσμίως, όπως μεγάλα ονόματα της Silicon Valley, και αυτιστικοί που δεν έχουν καταφέρει ακόμη να δομήσουν απλές καθημερινές πληροφορίες που δέχεται ο εγκέφαλος, με αποτέλεσμα να μένουν μπλοκαρισμένα και όλα τα ταλέντα που συνοδεύουν τον αυτισμό.

• Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Γιατί ο αυτιστικός εγκέφαλος λαμβάνει πλήθος πληροφοριών που οι άλλοι εγκέφαλοι αφήνουν απ΄έξω. Υπάρχει ένα αισθητηριακό θέμα κι εκεί είναι η βάση όλου του αυτισμού. Είναι κάτι που συνδέεται με τις αισθήσεις. Είναι πιο ευαίσθητος ο αυτιστικός εγκέφαλος σε όλα τα αισθητηριακά ερεθίσματα που λαμβάνει από το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει πως πρωταρχικό μέλημα των γονιών είναι να βοηθήσουν το παιδί να «τακτοποιηθεί» αισθητηριακά. Να βρίσκει τρόπους αποφόρτισης όταν κινείται σε ένα πολύ έντονο περιβάλλον, όπως για παράδειγμα έναν πολύ θορυβώδες χώρο, και να μάθει σιγά-σιγά τον εαυτό του ώστε να ξέρει πως θα ανταποκριθεί σε κάθε δραστηριότητα. Με λίγα λόγια, όσο μικρό κι αν είναι το παιδάκι θα πρέπει να καλλιεργηθεί μέσα του η έννοια της αυτογνωσίας και η αυτοπεποίθηση. Να μπορεί να έχει το θάρρος της γνώμης του, να μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του όταν βρεθεί σε ένα αισθητηριακά «εχθρικό» περιβάλλον,  να μπορεί να πει όσο μικρό κι αν είναι ότι θα προτιμούσε ο απέναντί του να μην του φωνάζει και να του μιλάει σε ήπιο τόνο, γιατί τότε η πληροφορία που παίρνει μπορεί να τακτοποιηθεί καλά στον εγκέφαλο.

• Υπάρχουν όμως κι εκείνα τα παιδιά που δείχνουν να είναι μπλοκαρισμένα κάπου και παρουσιάζουν ένα φαινομενικά φτωχό επίπεδο επικοινωνίας. Εδώ θα πρέπει να αναρωτηθούμε για το ρόλο που παίζουν οι γονείς και οι δάσκαλοι σε όλο αυτό. Το αυτιστικό παιδί χρειάζεται καθοδήγηση προκειμένου να μάθει τον εαυτό του. Αν το καταφέρει αυτό, όλα μπαίνουν σε σειρά. Χρειάζεται λοιπόν δίπλα του ενήλικες που δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία για το αν αυτό το παιδί έχει καλό  μυαλό (έχει και μάλιστα πολύ κοφτερό) και για το αν θα τα βγάλει πέρα στη ζωή του. Το μπέρδεμα όλο ξεκινάει όταν οι γονείς αγωνιούν, οι δάσκαλοι και οι ειδικοί θεραπευτές παρουσιάζουν συνεχώς δυσκολίες και δεν τονίζουν κανένα θετικό στοιχείο και όλο αυτό σαν αισθητηριακό ερέθισμα που το εισπράττει το παιδί είναι πολύ εχθρικό για το ίδιο ώστε να μπορέσει να το διαχειριστεί. Σκεφτείτε το παιδάκι που είναι 3 χρονών, κατανοεί τα πάντα αλλά δεν μπορεί να τα επικοινωνήσει και βρίσκεται μέσα σε  ένα κλίμα έντονης οικογενειακής ανησυχίας και άγχους που αφορά το ίδιο. Απλά δεν μπορεί να το διαχειριστεί όλο αυτό και μπλοκάρεται όλο και περισσότερο.
• Για να ξεκινήσουμε λοιπόν θετικά και σωστά για το παιδί, σκεφτόμαστε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορεί να το κατακτήσει. Όσο είναι μικρό το προστατεύουμε. Δεν αφήνουμε θεραπευτές να το τραβάνε από τα χεράκια για να το βάλουν με το ζόρι σε μια αίθουσα, όπου θα του γίνει ένα πολύ βαρετό μάθημα. Το σεβόμαστε πρώτα εμείς και διεκδικούμε και το σεβασμό των άλλων. Το παιδί τότε νιώθει καλά, νιώθει πως έχει σύμμαχο κι αρχίζει να εμπιστεύεται. Μόλις χτιστεί η εμπιστοσύνη αυτή, χτίζεται και η επικοινωνία. Είναι όλο θέμα αισθήσεων και συναισθημάτων. Και τα δύο αυτά στοιχεία λειτουργούν πολύ έντονα μέσα στους αυτιστικούς εγκεφάλους.
• Θεραπείες χρειάζονται; Εξαρτάται. Έχω δει με τα ίδια μου τα μάτια την εξέλιξη ενός παιδιού που του είπαν ότι αν δεν κάνει τόσες θεραπείες εβδομαδιαίως δε θα καταφέρει να εξελιχθεί. Όχι, δεν τις έκανε όλες κι εκείνες τις λίγες που έκανε, τις έκανε έχοντας από πίσω μια μαμά να επιμένει ότι κάποιοι τρόποι δεν τις αρέσουν γιατί δεν αρέσουν στο παιδί της. Ο καλός θεραπευτής στην ουσία δεν είναι τίποτα παραπάνω από έναν καλό σύμβουλο. Ένας άνθρωπος που βοηθάει τους γονείς στο να μάθουν ποιες δραστηριότητες ενισχύουν τα ταλέντα των παιδιών και παράλληλα με το παιδί εκπαιδεύει κι εκείνους. Δε θα βρείτε εύκολα τέτοιο καλό σύμβουλο. Θα βρείτε όμως πολλούς που θα φέρονται στο παιδί απαξιωτικά, γιατί το παιδί «πρέπει να μπει στη θέση του» και στην ουσία το μόνο που θα καταφέρουν να κάνουν, στην καλύτερη περίπτωση, θα είναι να διδάξουν στο παιδί μηχανικά κάποιες δεξιότητες. Εκείνο δε θα καταφέρει να κοινωνικοποιηθεί και να ενταχθεί στο σχολικό του περιβάλλον πλήρως, γιατί κανείς δε θα του έχει μάθει τον τρόπο επικοινωνίας. Δε θα καταφέρει να εμπιστευτεί τον εαυτό του και να λειτουργεί αυθόρμητα στις συναναστροφές του με τους άλλους, με αποτέλεσμα ο τρόπος προσέγγισής του να φαίνεται κάποιες φορές λίγο περίεργος και σφιγμένος. Ο θεραπευτής που δε σέβεται το παιδί, που δεν ακούει τις ανάγκες του και που δε δίνει  καμία σημασία στα αισθήματά του, ουσιαστικά του διδάσκει ότι δεν αξίζει και ότι δεν έχει δικαίωμα να αντιδρά όταν συμβαίνει κάτι που δεν το τιμά (π.χ. εκφοβισμός). Το παιδί θέλει υποστήριξη, πίστη σε αυτό και τότε μπορεί και μόνο του να ξεδιπλώσει τα ταλέντα του.

Θεωρητικά, δεν έχω πια αυτιστικό παιδί, γιατί δε θεωρείται ιατρικά αυτιστικός ένας άνθρωπος που έχει κοινωνικοποιηθεί πλήρως και είναι πολύ εξωστρεφής και αγαπητός στους άλλους. Πρακτικά – προς τιμήν των γιατρών που το επιβεβαιώνουν αυτό – ο αυτισμός δε φεύγει ποτέ. Αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος που καταφέρνει ο αυτιστικός να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία (αισθητηριακή) που του παρουσιάζεται. Μαθαίνει να αντιμετωπίζει το διφορούμενο που είναι διάσπαρτο στην κοινωνία μας, μαθαίνει ότι ο κόσμος δεν είναι πάντα αυτό που φαίνεται, μαθαίνει ότι μέσα σε αυτόν τον κόσμο έχει θέση και πρέπει να υποστηρίζει τον εαυτό του με θάρρος όσες φορές χρειαστεί. Το παράδειγμα για αυτό θα το πάρει πρώτα από τους γονείς του.

Όπως είπε κι η μαμά του Phelps κάποτε σε μια δασκάλα που της δήλωσε πως αυτό το παιδί δε θα κάνει τίποτα στη ζωή του, γιατί παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε καμία δραστηριότητα όσο απλή κι αν είναι: ”Κι εσείς τι έχετε κάνει για να τον βοηθήσετε σε αυτό;” Τα αποτελέσματα αυτής της υποστήριξης που πήρε από τη μαμά του μικρός, τα είδαμε όλοι μας μέσα από τα χρυσά μετάλλια που έχει κατακτήσει. Τα παιδιά διδάσκονται μέσα από τη στάση των γονιών τους. Από εκεί μαθαίνουν πώς να πιστεύουν στις δυνάμεις τους και να υποστηρίζουν τους εαυτούς τους όταν χρειαστεί. Και τότε κάθε ταλέντο ξετυλίγεται.

Με αγάπη από μία μαμά που έχει δει αρκετά, έχει συναισθανθεί άλλα τόσα και κυρίως έχει καταλάβει ότι την πρωταρχική ευθύνη για την εξέλιξη των παιδιών την έχουν οι ίδιοι οι γονείς.

Κλείνω με ένα πολύ ωραίο βίντεο που συνοψίζει την ιστορία ενός «βαριά αυτιστικού παιδιού», που εξελίχθηκε σε διδάκτορα του πανεπιστημίου και κάτοχο εταιρίας που απασχολεί 150 άτομα προσωπικό. Συγκινητική, ιδιαίτερα προς το τέλος, ανατρεπτική κι ενδιαφέρουσα.

Πίστη.